” نام واژه‌های اصفهان ” کتابی در بررسی نام‌های گذشته

شهر اصفهان مرکز استان اصفهان با پهنه‌ای حدود ۲۵۰ کیلومترمربع در دل فلات ایران قرار دارد.

این شهر  از روزگاران کهن تاکنون به نام‌های آپادانا، آصفهان، اسباهان، اسبهان، اسپاتنا، اسپادنا، اسپاهان، آسپدان، اسپدانه، اسپهان، اسپینر، اسفاهان، اسفهان، اصباهان، اصبهان، اصپدانه، اصفاهان، اصفهان، اصفهانک، انزان، بسفاهان، جی، دارالیهودی، رشورجی، سپاهان، سپانه، شهرستان، صفاهان، صفاهون، گابا، گابیان، گابیه، گبی، گی، نصف جهان و یهودیه سرشناس بوده ‌است.

بیشتر نویسندگان بر این باورند که چون این ناحیه پیش از اسلام، به ویژه در دوران ساسانیان، مرکز گردآمدن سپاه بود و سپاهیان مناطق جنوبی ایران، مانند: کرمان، فارس، خوزستان، سیستان و بلوچستان و  غیره در این ناحیه گرد آمده و به سوی محل نبرد حرکت می‌کردند، آنجا را “اسپهان” گفته، سپس عربی شده و به صورت “اصفهان” درآمده‌است.

کتاب “نام واژه‌های اصفهان” نوشته اکبر یاوریان، اسامی اصفهان و نام‌هایی که درگذشته درباره اصفهان رایج بوده را  در قالب پژوهش و مطالعه‌ای دو ساله به نگارش درآورده است.

این کتاب به نام‌های متعددی که در گزارش‌های تاریخی برای اصفهان آمده، می‌پردازد. در این کتاب به بیش از ۲۰۰ نام واژه پرداخته‌شده است.

با توجه به ویژگی نام جاها این واژه‌ها جایگاه‌ ویژه‌ای برای بررسی دارند.

به خصوص نقشی که اصفهان در فلات ایران، رود حیات‌بخش زاینده‌رود و سیل مهاجرت‌های تاریخی دارد از جمله سوابقی است که می‌تواند نام‌های بسیاری را برای چنین منطقه‌ای به بار بیاورد.

برخی از این نام واژگان، واژه‌های مادر بوده و تفسیر بیشتری برای آن‌ها آمده است و بعضی دیگر تنها بخش کوچکی را به خود اختصاص داده‌اند.

پیش از این شادروان هنرفر و شادروان مهریار از پیشگامان مطالعه در این زمینه بوده‌اند. با این وجود کتاب حاضر اولین کتاب تخصصی در باب نام واژه‌های اصفهان است.

در اصفهان متاسفانه هنوز گام‌های جدی و تأثیرگذاری در این زمینه برداشته نشده است که امید می‌رود این کتاب باب مطالعات جدیدی را در این حوزه باز کند. 

کتاب “نام واژه‌های اصفهان” در سال ۱۳۹۵ با شمارگان سه هزار نسخه در ۳۰۲ صفحه توسط انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان به چاپ رسید.